یکی از مکان‌هایی که در هر خانه‌ای از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و به‌عنوان قلب خانه از آن یاد می‌شود آشپزخانه است. این مکان به دلیل اهمیت خاص و حضور بانوان، یکی از مکان‌هایی است که باید حداکثر توان طراحی بر روی آن متمرکز شود. هر آشپزخانه‌ای دارای بخش‌هایی است که باید به‌صورت جداگانه موردبررسی قرارگرفته و به‌طور دقیق طراحی و ساخته شوند.
آشپزخانه‌ها پلان یا به عبارتی مدل و طراحی مختلفی دارند:
آشپزخانه‌های مدل ال(L)، مدل یو(U)، مدل جی(G)، خطی، راهرویی و جزیره‌ای از انواع آشپزخانه‌ها هستند.
مثلث کار در آشپزخانه
نخستین عاملی که باید در چیدمان آشپزخانه مدنظر قرارداد، پیش‌بینی جریان رفت‌وآمدی بین ایستگاه‌های مختلف کاری در آشپزخانه است. تا بر اساس آن مثلث کاری را تعریف کرد. این مثلث خطی است فرضی میان:
محل ذخیره‌سازی مواد غذایی (یخچال)
محل شستشو (سینک ظرف‌شویی)
محل پخت‌وپز (گاز)
به طوری که هرکدام از آنها دریکی از رئوس مثلث قرار بگیرند تا افراد بدون داشتن مانع در سر راهشان بین این سه بخش در تردد باشند. شکل زیر نحوه قرار گرفتن مثلث آشپزخانه را در موارد مختلف چیدمان (سیستم) آشپزخانه نشان می‌دهد.
ویژگی های مثلث کار:
در هنگام طراحی مثلث کار در آشپزخانه باید توجه نمود که فاصله مناسبی میان اجاق‌گاز و دو رأس دیگر مثلث وجود داشته باشد تا از تأثیر گرمایی بر عملکرد یخچال و همچنین لکه‌های چربی حاصل از پخت‌وپز بر ظروف شسته شده جلوگیری شود.
باید در دو طرف اجاق‌گاز، کابینت کافی وجود داشته باشد تا از سطح آن به‌عنوان میز کار استفاده شود. همچنین اجاق‌گاز نباید در مجاورت پنجره باشد، چون ممکن است وزش باد باعث خاموشی گاز و آتش‌سوزی شود.
با توجه به رطوبت اطراف سینک بهتر است سینک ظرف‌شویی در محلی قرار بگیرد که از تابش نور خورشید و جریان هوای آزاد بهره ببرد. همین‌طور با توجه به استفاده مکرر از سینک ظرف‌شویی در آشپزخانه، لازم است که کابینت‌های اطراف سینک ظرف‌شویی سطح وسیعی داشته باشد.
از آنجایی که یخچال وسیله‌ای است که عموم افراد منزل از آن استفاده می‌کنند، بهتر است در نزدیکی ورودی آشپزخانه قرار گیرد. دقت کنید که فضای کافی برای باز کردن در یخچال و عبور افراد وجود داشته باشد.
اضلاع هر مثلث می‌بایست بین ۱.۵۰ تا ۲.۷۰ متر باشد.
بهترین شرایط به این صورت است که محیط این مثلث بین ۴.۸۰ تا ۶ متر باشد.
درصورتی‌که مجموع گام‌ها در مثلث کار خیلی کم باشد، افراد به همدیگر برخورد کرده و موجب شلوغی در کار خواهد شد.
درصورتی‌که مجموع گام‌ها زیاد باشد، سبب طی مسافت بیشتر و خستگی در طول روز و درنهایت موجب طولانی شدن زمان اجرای کار خواهد شد.
این مثلث می‌تواند در انواع مختلف ایجاد شود و نوع آن رابطه مستقیمی با شرایط محیط و درواقع نقشه فضا دارد.
اگر فعالیت‌های دیگری علاوه بر پخت‌وپز در آشپزخانه انجام می‌شود، در هنگام برنامه‌ریزی برای طراحی مثلث کار باید در نظر گرفته شوند؛ مانند میز نهارخوری، جزیره، مینی بار، قفسه‌های دکوری و…
ومثلث کارهمانطور که مشاهده می‌کنید در شکل زیر محل قرارگیری مثلث کار در مدل‌های یاد شده نشان داده‌شده است:
مثلث کار در انواع آشپزخانهانواع مدل آشپزخانه:
همان‌طور که در بالا گفته شد در این مطلب می‌خواهیم انواع آشپزخانه را بررسی کنیم که عبارت‌اند از:
آشپزخانه‌های مدل آلL)، مدل یو (U)، مدل جی (G)، خطی، راهرویی و جزیره‌ای از انواع آشپزخانه‌ها هستند.
پلان انواع مدل آشپزخانهمدل ال (L)
با رشد سبک زندگی یکپارچه معماری مدرن، مدل ال شکل به یکی از مدل‌های پرکاربرد و زیبا در دکوراسیون داخلی تبدیل‌شده که برای هر فضایی با متراژهای مختلف قابل‌استفاده است. در این سیستم که شامل دو دیوار مجاور و عمود بر هم است، مثلث کاری قابل‌تعریف بوده به طوری که در دیوار بزرگ‌تر دو ایستگاه و در دیوار کوچک‌تر یک ایستگاه کاری قرار داده می‌شود و همچنین اگر فضای کافی مابین دو دیوار وجود داشته باشد می‌توان میز نهارخوری را به آشپزخانه متصل کرد و یا یک کابینت جزیره‌ای در وسط آشپزخانه قرارداد که ایده‌ای زیبا و کاربردی برای فضاهای بزرگ‌تر بوده تا از آن به‌عنوان میز کار و یا میز نهارخوری استفاده کنند.
این مدل کاملاً شبیه L است و سه عنصر اصلی در این فضای L مانند قرار داده می‌شود. این مدل برای خانه‌های معمولاً استفاده می‌شود که فضای آشپزخانه از یک طرف کاملاً به فضای پذیرایی یا نشیمن مشرف است. در این مدل تعداد کابینت‌ها زیاد است و دکوراسیون شلوغ و جذاب‌تری نیز دارد.
مدل المزایا آشپزخانه مدل ال:
یکی از کارآمدترین چیدمان‌های آشپزخانه‌های مدرن، آشپزخانه L شکل است. آشپزخانه‌های ال شکل یک فضای کاری آسان و کارآمد را ارائه می‌دهند و امکان نصب کابینت‌ها را در امتداد دیوارهای زاویه‌دار راست با فضای باز فراهم می‌کنند. طرح آشپزخانه به شکل L طیف وسیعی از مزایا را ارائه می‌دهد که در ادامه با برخی این مزایا آشنا می‌شویم.
کارآمدترین آشپزخانه‌ها با توجه به مثلث کار طراحی‌شده‌اند. مثلث کار به شما امکان می‌دهد تا به‌راحتی بین سینک، اجاق‌گاز و یخچال خود حرکت کنید. آشپزخانه‌های L شکل طرفدار عالی مثلث کار هستند. با قرار گرفتن ایستگاه‌های کاری روی دو دیوار مختلف در آشپزخانه‌های L شکل، دیگر لازم نیست خیلی زیاد راه بروید تا به مناطق مختلف برسید، و این امر باعث می‌شود تا پخت‌وپز راحتی را تجربه کنید.
در این آشپزخانه ال شکل، قانون مثلثی گاز، سینک و یخچال به خوبی رعایت شده و افراد خانواده می‌توانند به‌راحتی در فضای باز آشپزخانه رفت‌وآمد کنند. اگرچه در آشپزخانه‌های ال شکل بیشتر از رنگ‌های خنثی نظیر سفید و خاکستری استفاده می‌شود ولی شما می‌توانید با انتخاب کابینت و جزیره رنگ متضاد یک دکوراسیون شیک و هیجان‌انگیز را در آشپزخانه خود طراحی کنید.
طراحی مفهوم باز
آشپزخانه‌های مفهوم باز بسیار محبوب هستند. چیدمان آشپزخانه ال شکل گزینه‌ای آسان برای ایجاد یک جریان بدون درز بین آشپزخانه و فضای مجاور است و معمولاً به دلیل نبود دیوار سوم، به فضای نشیمن خانه مشرف می‌شوند و افراد خانواده به‌راحتی می‌توانند با میهمانان خود معاشرت کنند. وجود جزیره در این مدل چیدمان، کاربردی و ضروری به نظر می‌رسد. همان‌طور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید طراح با نصب جزیره علاوه بر زیبایی و جذابیت بیشتر دکوراسیون آشپزخانه بر فضای ذخیره آشپزخانه نیز افزوده است. تابش نور طبیعی خورشید از پنجره بزرگ پشت سینک از دیگر ویژگی‌های بارز این آشپزخانه آل شکل است که تأثیر به سزایی در افزایش توهم فضایی و دل‌بازی فضای آشپزخانه دارد.
ورودی های متعدد
از آنجا که آشپزخانه های ال شکل در گوشه ها قرار می گیرند، معمولاً دارای دو انتهای باز هستند که امکان ورود و خروج های مختلف را فراهم می کند. این بدان معنا است که افراد خانواده آزادانه بدون هیچ ترافیکی از هر طرف خواستند به آشپزخانه وارد و یا خارج شوند. یک آشپزخانه با ورودی های متعدد در هنگام میهمانی دادن می تواند واقعاً مفید باشد زیرا فضای کم ترافیک به معنای فضای بیشتر و استرس کمتر هنگام تهیه غذا است!
کابینت L مناسب برای آشپزخانه های کوچک
آشپزخانه ال شکل به‌خصوص برای فضاهای کوچک مناسب می‌باشند، فرقی نمی‌کند سبک آشپزخانه شما کلاسیک و سنتی و یا مدرن و معاصر باشد، شما به‌راحتی می‌توانید با طراحی مدل کابینت آشپزخانه آل شکل به بهترین نحو از فضای کوچک خود استفاده کنید. همچنین شما می‌توانید با نصب کابینت‌های بلند، فضای ذخیره بیشتری را برای ظروف و وسایل آشپزخانه فراهم نمایید و با قرار دادن یک میز غذاخوری کوچک در وسط خالی آشپزخانه، فضایی عالی و دوست‌داشتنی برای سرو غذا و دورهمی‌های دوستانه و خانوادگی خود داشته باشید.
نکته: از کابینت‌هایی با رنگ‌های روشن و خنثی برای آشپزخانه کوچک خود استفاده کنید. چراکه رنگ‌های خنثی مانند سفید، خاکستری و وانیلی حداکثر نور را منعکس کرده و با افزایش توهم فضایی، آشپزخانه کوچک شما بزرگ‌تر از اندازه خود نشان می‌دهند. انواع کابینت آشپزخانه و کابینت ام دی اف برای آشپزخانه‌های کوچک مناسب‌تر هستند.
معایب آشپزخانه ال شکل:
کابینت ال نامناسب برای آشپزخانه های بزرگ
انتخاب کابینت‌های ال شکل در آشپزخانه‌های بزرگ اصلاً ایده درستی نیست و می‌تواند بسیار مشکل‌ساز باشد. آشپزخانه‌های آل شکل می‌توانند بسیار گسترده باشند، کابینت‌های زیادی که در امتداد دو دیوار نصب هستند، گاهی اوقات کارایی لازم را برای خانم خانه ندارند. از این گذشته فاصله زیاد بین سینک، اجاق‌گاز و یخچال واقعاً آزاردهنده است و ممکن است در طولانی‌مدت افراد خانواده را شاکی کند.
نصب جزیره برای افزایش فضای ذخیره سازی
در آشپزخانه‌های ال شکل به‌خصوص در فضاهای کوچک، نصب جزیره آشپزخانه برای افزایش فضای ذخیره‌سازی در آشپزخانه یک ضرورت محسوب می‌شود. در این میان شاید عده‌ای با این موضوع مشکل داشته باشند زیرا باید هزینه اضافی پرداخت کنند که در بودجه انتخابی آنها جایی ندارد.
مدل یومدل یو(U):
سیستم یو شکل که از ۳ دیوار مجزا برای نصب کابینت تشکیل‌شده است، به جهت ایجاد فضای کاربردی در سه ۳ دیوار مختلف، امکان چیدمان‌های متفاوتی برای یخچال، سینک و گاز را فراهم می‌کند به طوری که هرکدام می‌توانند در یک ضلع آشپزخانه قرار بگیرند. این مدل هم برای خانه‌های کوچک و هم بزرگ قابل‌استفاده بوده و اگر فضای مابین دیوارها زیاد باشد، می‌توان از یک کابینت جزیره‌ای یا میز نهارخوری در وسط یا ورودی به آشپزخانه استفاده کرد به گونه‌ای که فاصله حرکتی حداقل ۱.۲۰ متری از طرفین جزیره یا میز نهارخوری وجود داشته باشد.
در مدل U شکل ما بیشترین فضای پیشخوان راداریم. نحوه قرار گرفتن سه عنصر اصلی در آشپزخانه و اینکه پیشخوان چه کاربری داشته باشد، کاملاً به‌اندازه و ابعاد فضا بستگی دارد. اگر فضای آشپزخانه بزرگ باشد، یک طرف از پیشخوان می‌تواند تنها به‌عنوان بار صبحانه در نظر گرفته شود. همان‌طور که از اسم آن مشخص است، آشپزخانه به حالت U شکل است و فقط از یک طرف فضای باز برای رفت‌وآمد دارد و از سه طرف دیگر محدود است. در این حالت ممکن است ورودی کوچکی برای آشپزخانه داشته باشیم.
محاسن آشپزخانه یو شکل:
- برای تمامی آشپزخانه‌ها با سایزهای مختلف کوچک، متوسط و بزرگ کارآمد است اما برای آشپزخانه‌های بزرگ بهتر عمل می‌کند. این مدل به‌راحتی می‌تواند فضای آشپزخانه را به چندین قسمت تقسیم کند.
- هیچ ترافیک و اختلالی در محلی از آشپزخانه که می‌خواهید در آن مشغول به‌کار شوید ایجاد نمی‌کند.
- فضای زیادی که می‌توانید در آن میز قرار دهید.
- فضای وسیعی برای ذخیره‌سازی وسایل.
- با مدل یو شکل شما می توانید آشپزخانه ای به شکل جزیره داشته باشید.
- بیش از یک پنجره در طراحی و مقدار زیادی نور طبیعی برای شما فراهم می کند
معایب آشپزخانه یو شکل:
- برای آشپزخانه‌های بزرگ که جزیره ندارند کارآمد نیست.
- برای آشپزخانه‌هایی که عرض آنها زیر ۱۰ فوت باشد مؤثر واقع نمی‌شود.
- کابینت‌های گوشه پایین به‌سختی در دسترس قرار می‌گیرند.
- همیشه به خوبی عمل نمی‌کند خصوصاً زمانی که بیشتر از یک آشپز در آشپزخانه باشد.
- اگر در فضای کوچک‌تر به‌کار گرفته شود، این طرح می‌تواند مترمربع بیشتری را اشغال کند.
مدل جیآشپزخانه مدل جی (G)
ایده چیدمان G شکل درواقع نوع به‌روز شده و یک ورژن بالاتر از چیدمان یو شکل است که کانتر و فضای نگهداری بیشتری دارد. ایده چیدمان آشپزخانه G شکل برای افرادی مناسب است که می‌خواهند از هر سانتیمتر آشپزخانه خود به بهترین نحو استفاده کرده و هیچ فضایی را بیهوده رها نکنند.
در این آشپزخانه شما می‌توانید در حین پخت‌وپز با افراد خانواده نیز تعامل برقرار کنید. همچنین این ایده برای صاحبان خانه که به دنبال تهیه فضای مناسب آشپزی اجتماعی هستند، یک پیروزی جدی محسوب می‌شود. ایده چیدمان جی شکل برای سبک‌های مختلف آشپزخانه از مدرن گرفته تا سنتی و کلاسیک قابل‌اجراست. سطح گسترده کانتر در این ایده واقعاً دوست‌داشتنی و رؤیایی است و کانتر جلویی آشپزخانه را می‌توان به‌عنوان میز غذاخوری انتخاب کرد.
مزایای آشپزخانه جی شکل:
- کانتر اضافه و فضای نگهداری بیشتری
- چیدمانی کاربردی
- راحتی فعالیت دو نفر به‌طور همزمان در آشپزخانه
معایب آشپزخانه جی شکل:
- کوچک‌تر دیده شدن آشپزخانه
- دسترسی سخت به کابینت‌های گوشه آشپزخانه.
مدل خطیآشپزخانه مدل خطی یا تک دیواری
آشپزخانه‌های یک تکه که روی یک دیوار اجرا می‌شوند، به خاطر استفاده از حداقل فضا، بیشتر مناسب خانه‌های کوچک بوده به طوری که سه ایستگاه کاری، لوازم آشپزی و کابینت‌ها در راستای هم و بر روی یک دیوار قرار می‌گیرند. به همین علت در این مدل‌های خطی، سیستم مثلث کاری وجود ندارد. اما امروزه یک آشپزخانه خطی به همراه یک کابینت جزیره‌ای در وسط آشپزخانه، به مدلی محبوب در خانه‌هایی که کوچک نیستند، تبدیل‌شده است
محاسن آشپزخانه تک دیواری:
- با پلان طراحی خطی شما مشکل تردد در آشپزخانه نخواهید داشت.
- به خوبی با تنظیمات پلان باز سازگاری دارد.
- طراحی ایده آل برای خانه‌های کوچک‌تر، ویلا و آپارتمان‌ها. `
معایب آشپزخانه تک دیواری
- به‌سختی می‌شود فضای ذخیره‌سازی در آشپزخانه‌های تک دیواری پیدا کرد.
- وسایل برقی آشپزخانه بایستی باهم ترکیب شوند (به‌طور مثال اجاق رومیزی با ماشین ظرف‌شویی زیر آن) تا فضای بیشتری برای آشپزی در اختیار شما قرار گیرد.
مدل موازیآشپزخانه مدل راهرویی یا موازی
آشپزخانه راهرویی یا موازی که بین دو دیوار که در روبروی یکدیگر قرار دارند، در بین آشپزها به جهت دسترسی سریع بین ایستگاه‌های کاری از محبوبیت بالایی برخوردارند. همچنین به جهت نداشتن کابینت‌های کنجی، علاوه بر طراحی راحت، برای خانه‌های کوچک مقرون‌به‌صرفه است.
در این مدل حداقل راه روی مابین دو ردیف کابینت می‌بایست ۱.۲۰ متر باشد و اگر فضای بیشتری بین دو دیوار وجود داشته باشد، با رعایت فاصله ۱.۲۰ متری از طرفین می‌توان از یک جزیره در حدفاصل بین کابینت‌های دو طرف دیوار استفاده کرد.
محاسن آشپزخانه راهرویی یا موازی:
- فضای بسیار خوبی برای ذخیره‌سازی – چون آشپزخانه‌های گالی تمایل دارند که مقدار زیادی فضای کابینت داشته باشند.
- گردش کار را در زمان آشپزی آسان می‌کند.
- تمامی ملزومات آشپزخانه را در یک فضای کوچک فراهم می‌آورد.
- می‌توان طول آن را به‌دلخواه تغییر داد.
- چندین محل می‌توانید برای انجام کارها به وجود آورید.
معایب آشپزخانه راهرویی یا موازی:
- به‌جای یک فضای سنتی برای آشپزی، فضایی را به وجود آورید که از دو طرف باز باشد تا راحت‌تر در آشپزخانه حرکت داشته باشید.
- این‌گونه آشپزخانه تمایل دارد که تنگ و کوچک باشد.
- برای خانه‌هایی که طرح آنها باز است کارآمد واقع نمی‌شود.
- نقطه تجمع خوبی برای گردآمدن خانواده به دورهم نمی‌باشد – بااین‌حال با اضافه کردن یک کنج برای صبحانه می‌تواند آن را تغییر داد.
مدل جزیرهایآشپزخانه مدل جزیره ای
بارزترین و متمایزترین ویژگی آشپزخانه جزیره‌ای نسبت به سایر طراحی‌های آشپزخانه به چیدمان کابینت‌های آن برمی‌گردد. در این مدل طراحی کابینت‌ها به‌صورت ردیفی در مرکز آشپزخانه قرار می‌گیرند که به آن جزیره یا کانتر گفته می‌شود. درواقع این کانتر، بخش اصلی آشپزخانه می‌باشد که بار بسیاری از فعالیت‌های رایج در آشپزخانه را به‌تنهایی به دوش می‌کشد.
کانتر یا جزیره یا همان کابینت وسط آشپزخانه کاربردهای بسیار بالایی دارد و می‌تواند به بسیاری از نیازهای شما به‌طور همزمان پاسخ دهد. شما می‌توانید با نصب تجهیزات آشپزخانه در آنکه معمولاً سینک ظرف‌شویی و اجاق‌گاز می‌باشند، عمل پخت‌وپز و آشپزی را روی آن انجام دهید. همین‌طور کانتر می‌تواند به‌عنوان میز ناهارخوری نیز بکار برده شود و خانواده‌تان را دورهم جمع کند. این کابینت با کاربردهای چندمنظوره خود استفاده‌ی بهینه‌ای از فضا داشته و می‌تواند به‌عنوان قلب تپنده خانه‌تان عمل نماید. کانترها با طراحی‌های جالب و متفاوت خود می‌توانند فضای شیک و مدرنی را در خانه‌تان ایجاد کرده و دکوراسیون منحصربه‌فرد و بی‌نظیری بسازند.
آشپزخانه‌های جزیره، معمولاً کاربری‌های بیشتری همراه با فضاهای ذخیره‌سازی به آشپزخانه اضافه می‌کنند که معمولاً یک ایستگاه آن بر روی کابینت دیواری و دو ایستگاه دیگر بر روی جزیره قرار داده می‌شود یا بالعکس. به‌طوری‌که از ۳ جهت آزادی عمل را به کاربر می‌دهد.
این سیستم که مناسب خانه‌های با متراژ بالا و فضاهای دسترسی بزرگ است، اغلب مجهز به هود مرکزی، سیستم‌های صوتی تصویری، لوازم الکترونیکی پیشرفته و نهارخوری است.
محاسن آشپزخانه جزیره:
- آشپز می‌تواند با مهمانان یا اعضای خانواده معاشرت داشته باشد.
- این طرح در مقایسه با دیگر طرحها فضای زیادی برای میز ایجاد می‌کند.
- تغییرات در طراحی را با طرح آشپزخانه جزیره هماهنگ می‌کند.
معایب آشپزخانه جزیره:
با هر سایز و اندازهای عمل نمی‌کند – کلید این نوع طراحی، فضای آن است.
حال با توجه به موارد ذکرشده ازنظر شما کدام نوع آشپزخانه کاربردیتر است؟
